KKD Tanımı

Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu maksada uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazlara KKD deniliyor.

Ayak Koruyucular Neden Önemlidir

Vücudumuzun farklı bölümleri ayrı ayrı korunmalıdır. Ve her farklı risk farklı tipte kişisel korunma ekipmanı gerektirir. Yanlış koruma ekipmanı kullanmamızın yada koruma ekipmanı yanlış kullanmamız sağlığımızı riske atar. Her yıl yaklaşık binlerce çalışan ayaklarından yaralanmaktadır. Bu kazaların büyük bir kısmı iş ayakkabısı/botu giyilmemesinden veya kullanılan ayakkabı/botun sağlam, işe uygun olmamasından kaynaklanmaktadır.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’ nun ; iş kazalarından dolayı olan yaralanmaların vücudun etkilenen bölümlerine göre dağılımı ile ilgili derlediği istatistiksel sonuca bakıldığında; ayak %34’ le başta gelmektedir.

İş Ayakkabılarında Standartlar

Ayak ve bacak yaralanmaları maden, inşaat, metal sanayi ve benzeri bir çok iş kolunda sıkça rastlanılan kazalardır. Farklı sektörlerde, ağır parçaların ayak üzerine düşmesi, erimiş metal ya da sıvıların, kimyasalların ayak ya da bacak üzerine dökülmesi veya sıçraması sonucu doku kayıplarının ve yanıkların oluşması, sivri cisimlerin batması, sıcak zemin üzerinde çalışma kaynaklı sağlık problemleri, kaygan zemin üzerinde çalışma sonucu düşmeler, alerjik deri reaksiyonları, egzema ve böcek ve yılan sokmaları gibi çeşitli risklerle karşılaşılmaktadır.
Ayak ve bacak korumada önemli olan maruz kalınan riske uygun dizlik, ayakkabı, bot ya da çizme gibi ürünlerin seçilmesidir. Çalışma ortamında ve çalışılan zeminde sıcaklığın derecesi, bu sıcaklıktaki çalışma süresi, ortamda kullanılan maddeler, hangi işlemlerin yapıldığı ve nasıl çalışıldığı, zeminin kayganlığı, elektrik direnci, ayakkabının dış ya da iç mekanda mı kullanılacağı, uzun süreli ayakta durulması ve benzeri konularda bilgi edinilmelidir. Hangi tip ayakkabıya ihtiyaç duyulduğuna karar verildikten sonra dikkat edilecek diğer hususlar arasında ayakkabının yüzeyi, tabanı, çelik iç tabanı ve bilek kısmı bulunmaktadır.
CE işareti bulunulan ayakkabı, kişisel koruyucu direktifine dayanan EN ISO 20344 standardındaki zorunlu testlerden geçmiş, performansı yüksek kalitede malzemelerden yapılmış demektir.

İş Ayakkabılarında ortak semboller

• P : Çelik ara taban (1100 kg’a kadar geçirgenlik direnci)
• C : Elektrik direnci 100 Kilo Ohm’a kadar (iletken ayakkabı)
• HI : Sıcaklığa karşı izolasyon
• A : Antistatik ayakkabı (elektrik direnci 0.1 – 1000 MegaOhm arası)
• CI : Soğuğa karşı izolasyon
• HRO : ısıya dirençli taban (300ºC’ye kadar)
• WRU : suya dayanıklı saya (ayakkabı yüzeyi)
• E : topuk bölgesinin enerji abzorbsiyonu
• ESD : elektrostatik boşalım

 

EN ISO 20345 İş Ayakkabıları (200 joule – Çelik Darbe Dayanımı)

• SB : Temel Güvenlik
• S1 : Anti statik, Şok Emici Topuk Bölgesi, Yağa Dayanıklı Taban
• S1 P : Anti statik, Şok Emici Topuk Bölgesi, Yağa Dayanıklı Taban, Çelik Ara Taban
• S2 : Anti statik, Şok Emici Topuk Bölgesi, Yağa Dayanıklı Taban, Suya Dirençli
• S3 : Anti statik, Şok Emici Topuk Bölgesi, Yağa Dayanıklı Taban, Suya Dirençli , Çelik Ara Taban

 

EN ISO 20347 İş Ayakkabıları (Burun Darbe Dayanımı olmayan)

• 01 : Anti statik, Şok Emici Topuk Bölgesi
• 01 P : Anti statik, Şok Emici Topuk Bölgesi , Çelik Ara Taban
• 02 : Anti statik, Şok Emici Topuk Bölgesi, Suya Dirençli
• 03 : Anti statik, Şok Emici Topuk Bölgesi, Suya Dirençli, Çelik Ara Taban

 

Ayaklara Zarar Verebilecek Muhtemel Tehlikeler Şunlardır

1- Çalışanların ağır malzemeleri kaldırmaları durumunda
2- Keskin kenar veya köşeler
3- Aşınmış elektrik telleri
4- Kaygan zeminler
5- Islak ortamlar
6- Kimyasallar
7- İnşaatlar / Yıkma çalışmaları
 

1- Parmak Koruyucu Ayakkabılar :

Yuvarlanan ve ağır malzemelerle çalışılan işlerde, ayak parmaklarının korunması için çelik burunlu ayakkabı, bot veya çizme kullanılır.
Güvenlik ayakkabılarının burunlarındaki metal bombeler için çeşitli ülke veya kuruluşların test standartları vardır. Ülkemizde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 532. maddesinde; emniyet ayakkabılarının burunlarındaki metal bombeler, 100 cm’ den düşecek 20 kilogram ağırlığa dayanacak şekilde çelik veya başka bir maddeden yapılmış olacaktır” denilmektedir.
 

2- İletken Ayakkabılar :

Patlayıcı maddelerle çalışılan yerlerde, insan vücudunda oluşan statik elektriğin, tehlikesiz bir şekilde, toprağa iletilmesi için kullanılır.
 

3- Yalıtkan Ayakkabılar :

Elektrik işlerinde çalışan işçilere yalıtkan ayakkabı verilmelidir. Elektrik şoku kazalarında koruyucudurlar. Bu ayakkabıların altı yüksek gerilime dayanıklı lastikten olur. Kuru ve sağlam haldeyken tesirli bir koruma sağlar.
 

4- Kıvılcım Çıkarmayan Ayakkabılar :

Patlayıcı madde fabrikalarında, benzin veya diğer kolay tutuşabilecek hidrokarbonlar taşıyan tankların temizlenmesinde çalışanlar kıvılcım çıkarmayan ve aynı zamanda metal çivisi olmayan ayakkabıları kullanmalıdırlar
 

5- Bot ve Çizmeler :

Sulu, çamurlu ve asitli ortamlarda altı lastik veya plastik botlar ve çizmeler kullanılır.
 

6- Tozluklar :

Bacakları, ateşe ve sıçrayan kıvılcımlara karşı korumak için döküm işlerinde ve fırınlarda kullanılır. Tozluklar, pantolon veya tulum ve ayakkabı üzerine giyilir. Erimiş maddelerle yapılan çalışmalarda, özellikle diz kapağını örten, yanmaz malzemeden yapılmış tozluklar kullanılır.

7- Ziyaretçiler için Ayak Koruyucular

 
Ziyaretçiler için üretilmiştir. Ayağı darbelerden, ezilmelerden koruyan çelik burunu vardır. Esnek yapısı sayesinde tüm günlük ayakkabılara takılabilir. Farklı ziyaretçiler tarafından defalarca kullanılabilir.
 

Ayak ve Bacak Koruyucularının Kullanılmasının Gerekli Olabileceği İşler ve Sektörler

 
Delinmez tabanlı emniyet ayakkabıları:
– Karkas ve temel işleri, yol çalışmaları
– İskelelerde yapılan çalışmalar
– Bina yıkım işleri
– Kalıp yapma ve sökme işleri de kapsayan beton ve prefabrike parçalarla yapılan çalışmalar
– Şantiye alanı ve depolardaki işler
– Çatı işleri
 
Delinmez taban gerektirmeyen emniyet ayakkabıları:

• Çelik köprüler, çelik bina inşaatı, sütunlar, kuleler, hidrolik çelik yapılar, yüksek fırınlar, çelik işler ve haddehaneler, büyük konteynerler, büyük boru hatları, vinç, ısı ve enerji santrallerinde yapılan işler
• Fırın yapımı, ısıtma ve havalandırma tesisatının kurulması ve montaj işleri
• Tadilat ve bakım işleri
• Ergitme ocakları, metal işleri, demir işleme presle demire şekil verme, sıcak presleme işleri ve metal çekme fabrikalarında yapılan işler
• Yeraltında ve taşocaklarında yapılan işler, hafriyat işleri, kömür işletmelerinde yapılan dekupaj işleri.
• Taş yontma ve taş işleme işleri
• Seramik endüstrisinde kalıp işleri
• Seramik endüstrisinde fırınların içinin döşenmesi
• Seramik eşya ve inşaat malzemesi kalıp işleri
• Taşıma ve depolama işleri konserve yiyeceklerin paketlenmesi ve dondurulmuş etle yapılan işler
• Gemi yapım işleri
• Demiryolu manevra işleri

Kaymayı önleyici ve delinmeye dayanıklı ayakkabılar:
– Çatı işleri
Yalıtkan tabanlı koruyucu ayakkabılar:
– Çok sıcak veya soğuk malzemelerle yapılan çalışmalar
Kolayca çıkarılabilen emniyet ayakkabıları:
– Ergimiş maddelerin ayakkabıdan içeri girme riski bulunan işler
 

İş Ayakkabılarında Sağlık

• İş ayakkabısı kullanımında en sık rastlanan sorun mantar enfeksiyonlarıdır. Ancak bu sorun çoğunlukla hijyen kurallarının bilinmemesi ve/veya uyulmamasından kaynaklanmaktadır. Bunun dışında çalışanların iş ayakkabısı giymekten kaçınmasında en önemli sebeplerden biri de ağırlığıdır. Bu sebeple iş ayakkabısı seçiminde ağır olmamasına (en fazla 1 kg/çift) dikkat edilmelidir.
• İş ayakkabıları normal ayakkabıda olduğu gibi kişisel bir üründür. Temiz ve kuru çorapla giyilmesi tavsiye edilir.
• Ayakkabı ve çoraplar tekrar kullanılmadan önce mutlaka kurutulmalıdır. Güvenlik ayakkabıları uzun süre giyildikleri için ayağımızı desteklemeli taban ve astarı ayağımızın konforunu sağlamalıdır.
• İş ayakkabıları kullanırken gerek tabanına gerekse üst deriye bulaşan kirler ve diğer bulaşmış maddeler (yağ, kimyasal madde vb.) nemli bir bezle silinerek düzenli olarak temiz bulundurulmalıdır.
• Ayakkabıların temizlenmesinde keskin aletler kullanılmamalıdır.
• Ayakkabıların üstü kuruduğunda ve / veya belli aralıklarla uygun ayakkabı boya ve cilasıyla boyanmalıdır.
• Herhangi bir nedenle ayakkabı çok ıslandığı zaman açık, serin ve iyi havalanan yerde kendiliğinden kurumaya bırakılmalıdır. Herhangi bir ısı kaynağından yararlanarak kurutulmaya çalışılmamalıdır.

 
Kaynak: Neden İş Güvenliği